Συναντήσαμε το Νίκο Γιαννόπουλο στην αποθήκη Α του ΟΛΘ όπου πραγματοποιείται η 3η ΕΣΤΕΤ. ΕΣΤΕΤ είναι η ακροστιχίδα του ‘’Ευρωπαϊκή Συνάντηση για την Τέχνη/ Νέες Τεχνολογίες’’. Η 1η ΕΣΤΕΤ οργανώθηκε το 1990 στην Αθήνα και η 2η στην Θες/νικη το 1992. Στην 3η ΕΣΤΕΤ συμμετέχουν 15 καλλιτέχνες από την Θες/νικη και την Αθήνα. Η δουλειά τους είναι 12 γλυπτικές εγκαταστάσεις κάθε μια από τις οποίες φιλοξενείται σε ένα δωμάτιο, όλα δε τα δωμάτια συνιστούν ένα σύμπλεγμα και φυσικά μια διαδρομή. Η 3η ΕΣΤΕΤ είναι μια από τις παράλληλες εκδηλώσεις του 40ου Φεστιβάλ Κιν/φου Θες/νικης.Ερ. Πες μας μερικά πράγματα για την Εστέτ.
Απ. Δεν έχω να πω πολλά πράγματα. Από τις αρχές του 1980 άρχισε να υπάρχει ένα ενδιαφέρον γι’ αυτό που ονομάζαμε τότε Βίντεο Τέχνη. Πρώτος ήταν ο Νίκος Παπαδακης που οργάνωσε στην Γκαλερί του ‘’ΠΟΛΥΠΛΑΝΟ’’ το πρώτο και μοναδικό Βίντεο – Καφενείο στην Ελλάδα, όπου μπορούσε κανείς να διαλέξει και να δει επί τόπου βίντεο πολύ γνωστών παγκοσμίως βιντεοκαλλιτεχνων όπως oι Μπιλ Βιόλα, Ναμ Τζουμ Παικ, το ζεύγος Βαζουλκα, Γκαρυ Χιλ, κλπ. Έκανε δε και τις μοναδικές εκδόσεις για το ίδιο θέμα, ένα τεύχος αφιέρωμα του περιοδικού τέχνης ‘’ Σήμα ‘’ και ένα τεύχος με τον τίτλο ‘’Βίντεο σήμα’’. Μετά ακολούθησαν κι’ άλλες προσπάθειες, η σημαντικότερη των οποίων ήταν μια τηλεοπτική σειρά για την ΕΤ-1 που πάρθηκε με πρωτοβουλία μου και που έγινε ο πρώτος πόλος παραγωγής και διανομής ελληνικών έργων Βίντεο Τέχνης στην Ελλάδα και το Εξωτερικό. Αυτό το γεγονός μας βοήθησε να πολλαπλασιάσουμε τις εκδηλώσεις για την Βίντεο Τέχνη οπότε ήταν λογικό να επιθυμήσουμε μια διοργάνωση, που θα γίνεται κάθε χρόνο και θα έλκει και συμμετοχές και από το εξωτερικό. Έτσι προέκυψε η ιδέα της ΕΣΤΕΤ, οι βασικοί εμπνευστές της οποίας ήταν ο Γιώργος Παπακων/νου, ο Νίκος Πατινιωτης και ο υποφαινόμενος.
Ερ. Δεν υπάρχει όμως τακτικότητα στην διοργάνωση της. Γιατί;
Απ. Αυτό είναι κάτι που δυστυχώς δεν μπορώ να απαντήσω. Λεω δυστυχώς γιατί σε όλο τον κόσμο οι νέες τεχνολογίες κερδίζουν όλο και περισσότερο έδαφος στην τέχνη και η Ελλάδα καθυστερεί πολύ. Αξίζει να αναφέρω ότι στην Τουρκία, στην Κων/πολη, δημιούργησαν μια Μπιενάλε το 1991, ένα χρόνο μετά την 1η ΕΣΤΕΤ, η οποία είναι θεσμός και πραγματοποιείται κανονικά και είναι ήδη ένας διάσημος θεσμός. Επίσης φέτος που επισκέφτηκα την Μπιενάλε της Βενετίας διαπίστωσα ότι το 80% των εκθεμάτων ήταν Νέα Μιντια,(New Media), δηλ. Βίντεο Τέχνη, Βίντεο η Κομπιούτερ εγκαταστάσεις και περιβάλλοντα.
Ερ. Προσωπικά σας παρακολουθώ, αλλά μεσολαβούν μεγάλα διαστήματα σιωπής όσον αφορά τις διοργανώσεις σας.
Απ. Είναι αλήθεια ότι η ΕΣΤΕΤ είναι μια διοργάνωση χαμηλών τόνων. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν προσπαθούμε να βρούμε χρήματα και προϋποθέσεις για να την επαναλαμβάνουμε. Αυτά δεν είναι πράγματα που δημοσιοποιούνται. Βέβαια η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει και καμία ιδιαίτερα μεγάλη ευαισθησία για αυτού του είδους καλλιτεχνικής έκφρασης. Το Υπουργείο Πολιτισμού κάποτε μας ζήτησε να προσδιορίσουμε την φύση της ΕΣΤΕΤ, γιατί δεν μπορούσε να μας δώσει χρήματα ούτε από τα κονδύλια του κιν/φου, ούτε του θεάτρου, ούτε των εικαστικών. Για το Υπουργείο, ακόμα εικαστικά είναι μόνο η ζωγραφική, η γλυπτική και η χαρακτική. Αν σκεφτείς όμως ότι το Υπουργείο αναγνώρισε ως τέχνη την φωτογραφία πριν μερικά χρόνια, και έναν αιώνα μετά την εμφάνιση της, θα καταλάβεις ότι για να αναγνωρίσει τα ‘’Νέα Μέσα’’ θα περάσει πολύς καιρός ακόμα. Βέβαια ανήκουμε στην Ευρώπη. Δεν φαίνεται όμως να μας ενδιαφέρει και πολύ τι συμβαίνει εκεί.
Ερ. Υπάρχει όμως και το κοινό. Απ’ ότι φαίνεται έχετε πολύ μεγάλη προσέλευση. Αυτό δεν μετράει;
Απ. Φυσικά και μετράει. Μας βρίσκει όμως ενοχλητικούς. Όχι οπωσδήποτε για λόγους περιεχομένου. Του δημιουργούμε αμηχανία. Αυτό δεν είναι καινούργιο φαινόμενο. Απλά σήμερα δεν θαπρεπε να υπάρχει στον ίδιο βαθμό με το 1980. Ζούμε σε μια εποχή που μπορούμε να επισκεπτόμαστε από απόσταση Μουσεία μέσα από ειδικά κατασκευασμένους εικονικούς (virtual) χώρους μέσα από το internet η με CD ROM. Σε μια εποχή που η τηλεργασια άρχισε ήδη να εφαρμόζεται, που η τηλεόραση αλληλεπίδρασης (interactive) είναι προ των πυλών. Και τα πράγματα πανε τόσο γρήγορα που σε λίγο ο κιν/φος θα είναι τρισδιάστατος και πιθανόν να μπορούμε να διαβάζουμε με ηλεκτρονικό τρόπο μυθιστορήματα όπου θα διαμορφώνουμε εμείς την πλοκή, τους χαρακτήρες και θα αποφασίζουμε για το ευτυχισμένο η όχι τέλος. Είναι επομένως φυσικό οι καλλιτέχνες των εικαστικών να διεκδικούν κίνηση, χώρο και ήχο στα έργα τους. Αντίθετα όμως με τον κιν/φο και την τηλεόραση δεν θέλουν να αφηγηθούν μια ιστορία, αλλά να αναρωτηθούν και να ρωτήσουν. Τα έργα τους δεν έχουν αρχή, μέση και τέλος. Κινούνται κυκλικά και είναι ανοιχτά. Δεν διεκδικούν μόνο μια εικαστική αυτοτέλεια αλλά περισσότερο από ποτέ, θέλουν να επικοινωνήσουν. Ίσως αυτό να είναι το στοιχείο που προκαλεί αμηχανία στο κοινό. Το γεγονός ότι οι καλλιτέχνες δεν θέλουν να πουλήσουν κάτι αυτοτελές και ολοκληρωμένο, αλλά να έρθουν σε διάλογο με τον θεατή και μάλιστα μ’ έναν τρόπο πιο προσωπικό, ένα τετ-α-τετ. Θέλουν ο θεατής να συμπληρώσει το έργο παίρνοντας μέρος στο διάλογο. Του ζητούν να διατυπώσει την άποψη του, να δώσει την δική του ερμηνεία, να κοιτάξει τον κόσμο και την καθημερινότητα μαζί τους. Ένα δεύτερο στοιχείο είναι το γεγονός ότι στην περίπτωση του κι/φου, μέσα σε ειδικές συνθήκες προβολής, καλούμαστε να κρίνουμε το αποτέλεσμα μιας οπτικοακουστικής προσπάθειας οργανωμένης αυστηρά σε ένα χρόνο που μας επιβάλλεται σε βαθμό που δεν μας αφήνει να χαλαρώσουμε η να μετακινηθούμε γιατί θα χάσουμε κάποιο σημείο της δράσης η της αφήγησης, ενώ στη δική μας περίπτωση το οπτικοακουστικό μέρος είναι χαλαρό, εμείς καθορίζουμε το χρόνο θέασης του έργου που είναι σύντομο και επαναλαμβάνεται πολλές φορές και που το νόημα του τελικά προκύπτει από την σχέση του με τα υπόλοιπα στοιχεία της κατασκευής η του περιβάλλοντος χώρου. Θα έλεγα ότι τα έργα μας απαιτούν από τον επισκέπτη περισσότερο μια αντιμετώπιση αναγνώστη παρά μια αντιμετώπιση θεατή.
Ερ. Τελικά παρ’ όλες τις αντιξοότητες καταφέρνετε να διοργανώνετε αρκετές εκδηλώσεις τέτοιου τύπου που δεν τις ονομάζετε όλες Εστέτ και που αρκετές από αυτές γίνονται στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Κιν/φου Θες/νικης.
Απ. Αυτό είναι μια μεγάλη αλήθεια. Το Φεστιβάλ Κιν/φου Θες/νικης είναι ένας ανοιχτός θεσμός και σχεδόν κάθε χρόνο φροντίζει να έχει κάποια εκδήλωση η συζήτηση για τις νέες τεχνολογίες και για το πώς αυτές επηρεάζουν την καλλιτεχνική παραγωγή. Γι’ αυτό θα ήθελα να ευχαριστήσω τον κο Μιχάλη Δημοπουλο, Διευθυντή του Φεστιβάλ και τον κο Αντώνη Κιουκα, αναπληρωτή Διευθυντή του Φεστιβάλ, για την ευκαιρία που μας έδωσαν φέτος.
1999- ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
